فارسی را پاس بداریم!

شعار زیبای “فارسی را پاس بداریم”، سالهاست که تکرار می شود اما به شعاری تقریباً بی خاصیت تبدیل شده است. زیرا در طول هر سال بطور میانگین حدود هزار لغت خارجی، قبای فارسی می پوشد اما شاید چندین هزار نام و نشان ایرانی ، در قالب خارجی درمی آید. در نتیجه تلاش برای فارسی سازی، در مجموع تلاشی کم ثمر بوده و دارای نمره قبولی نیست.
یادم می آید که در دهه اول انقلاب، نهضت سواد آموزی برای مبارزه با بی سوادی راه اندازی شد. آنها تلاش می کردند تا کودکان و نوجوانان و حتی میانسالان بی سواد را سواد دار کنند و به هر حال کارنامه مختصری داشتند اما سوراخ سبد آموزش و پرورش ما برای تحت پوشش قرار دادن لازم التعلیم ها خیلی بزرگ بود و آنها نمی توانستند همه بچه ها را در مدارس وارد کنند. در نتیجه چندین برابر بی سوادانی که توسط نهضت سوادآموزی باسواد می شدند، از گردونه سوادآموزی خارج و از حضور در کلاس های درس جا می ماندند. به همین دلیل بود که کشور نیکاراگوئه (که همزمان با ایران دستخوش انقلاب شد و با مسئله بی سوادی به روش انقلابی برخورد کرد) در همان دهه اول پیروزی انقلاب ، کار را تمام کرد و پایان بی سوادی جمعیت آن کشور را جشن گرفت اما ما پس ازگذشت ۴۰ سال همچنان جشن پایان بی سوادی را نگرفته ایم. این حرف را از آن جهت می زنم که بگویم هر مبارزه ای برنامه می خواهد، استراتژی می خواهد، نگاه همه جانبه می خواهد. در غیر این صورت، با حرف و شعار موفق نمی شود.
بگذارید منظور خودم را شفاف تر به عرض برسانم:
گفته می شود در چهل سال اخیر به همت متخصصان فرهنگستان ادب فارسی تاکنون برای ۶۰ هزار واژه بیگانه که در محاوره بین مردم مورد استفاده بوده، معادل فارسی معرفی شده است. اما ناگفته پیداست که چندین برابر آنها واژه های بیگانه به فرهنگ محاوره مردم ما افزوده شده است. زیرا نظارت جدی در حراست و مراقبت از زبان فارسی وجود ندارد. یعنی در قیاس با موضوع سواد آموزی، میزان ورود واژگان بیگانه (که بمنزله ورود فاضلاب به رودخانه های پاک است). بسیار زیادتر از خروج آنها از دامان زبان فارسی است.
بدیهی است که پیشگیری، همواره بهتر از درمان است. یعنی رعایت اصول بهداشتی مانع از بیماری می شود اما عدم رعایت اصول بهداشتی، منجر به بیماری خواهد بود که در آن صورت اقدامات درمانی مقتضی است و بدیهی است که اقدامات درمانی بسیار پرهزینه است و به وقت و صرف انرژی زیاد نیازمند می باشد.
بنابراین برای پاکسازی زبان فارسی، ضرورتاً باید پرستاری از آن را جدی گرفت و از ورود واژگان بیگانه جلوگیری کرد. در غیر این صورت، سالم سازی زبان فارسی کار دشواری است که برای انجام آن عمر حضرت نوح لازم است.
در این راستا پیشنهادات زیر قابل طرح است و دستگاه معینی باید متولی این اقدامات باشد تا با هم اندیشی و همراهی دستگاههای مرتبط دیگر، اقدامات اجرایی زیر دنبال شود :
۱- نظارت بر نام گذاری اشخاص : در سالهای اخیر نام گذاری کودکان با اسامی خارجی گسترش زیادی پیدا کرده، که باید ممنوع شود.
۲- نظارت بر نام گذاری اماکن : نام گذاری اماکن (بویژه اماکن کسب و کار) باید تحت نظارت قرار گیرد و از انتخاب نام های بیگانه ممانعت بعمل آید.
۳- نظارت بر تبلیغات: انجام تبلیغات با استفاده از واژه های بیگانه باید تحت کنترل قرار گیرد.
۴- نظارت بر نگارش و مطبوعات: باید آثارچاپی (اعم از کتاب و مطبوعات) جداً تحت نظارت باشد تا نوشته هایی که چاپ می شود از لحاظ استفاده از واژه های بیگانه ویرایش گردد.
۵- نظارت بر تریبون ها : باید نظارت شود تا در سخنرانی های عمومی و علمی و کلاس های درس مدارس و دانشگاهها از واژه های بیگانه استفاده نشود.
۶- نظارت بر صدا و سیما : استفاده از واژه های بیگانه توسط مجریان صدا وسیما باید ممنوع شود و حتی جریمه در نظر گرفته شود. باید در جلسات مستمر آموزشی تلویزیونی، در مورد واژه های خارجی و معادل های صحیح آنها صحبت شود. جالب است بدانیم که در دهه های ۴۰ و ۵۰ حتی تپق زدن مجریان تلویزیونی جریمه داشت.
۷- باید کلمات فارسی با حروف فارسی نوشته شود. اخیراً در مکاتبات موبایلی، استفاده از کلمات فارسی با حروف انگلیسی (یعنی تقریباً همان چیزی که آتاتورک با زبان ترکیه انجام داد) رواج یافته که خطر بزرگی برای زبان فارسی است. این پدیده که به فینگلیش معروف است باید آگاهانه و بخاطر حفظ هویت زبان فارسی کنار گذاشته شود.
یادمان باشد که زبان فارسی بخشی از هویت ایرانی ماست و حفظ هویت ما از تهاجم خارجی ،اجتناب ناپذیر است.